De Mensheid is vrij geboren.
De natuur heeft geen rangen gecreëerd, geen religies, geen religieuze instellingen, geen censuur, geen eigendom.
De Mensheid is geworden tot wat ze is door de oertijd achter zich te laten in een lange strijd tegen de verschrikkelijke beproevingen van de planeet. Deze beproevingen kende noch begreep de Mensheid.
Beetje bij beetje rukte ze zich los van verplichtingen en belemmeringen, waaronder ook verplichtingen en belemmeringen die ze zelf had gecreëerd. Hiervoor moest ze, uit zelfbehoud, haar rechten doen gelden.
De rechten van de Mensheid werden niet verklaard als reactie tegen andere zogezegde « rechten » van onbekende afkomst, en ze werden hier evenmin aan ontrokken.
Zij bestaan omdat de Mensheid bestaat.
De rechten van de Mensheid zijn « intrinsiek vanzelfsprekende waarheden ».
De eerste van deze rechten, de eerste van deze vrijheden, is het recht om vrij te denken.
Deze eerste en fundamentele vrijheid heet gewetens- of geloofsvrijheid.
Inderdaad, voor de Kerken, is er de Mensheid.
Inderdaad, boven de Kerken, is er de Mensheid.
Goden, Kerken, bijgeloof, dogma’s zijn menselijke creaties en niets anders.
Altijd meer besef
« Meer licht ! »
Eeuwen nadat Goethe deze woorden uitsprak, maken we zijn uitspraak eigen.
De gewetensvrijheid, dat is de vrijheid voor de Mensheid om te onderzoeken en zichzelf te onderzoeken.
De Mensheid is feilbaar en verbeterbaar omdat zij begiftigd is met de rede, en dus met kritiek.
Wat de Mensheid heeft gedaan, kan ze ongedaan maken.
De opeenvolgende generaties kunnen zich niet eeuwig aan elkaar blijven vastklinken.
In tegenstelling tot de Kerken, heeft de vrije en bewuste Mensheid zich afgezet tegen de onfeilbaarheid. Dat doet ze nog steeds en zal ze blijven doen.
Wat goed is voor de Pausen is daarom nog niet goed voor de Mensheid.
De Mensheid is verbeterbaar, ze kan zich met andere woorden bijsturen en vervolmaken ; ze beschouwt het paradijs niet als een schuldig, verstreken verleden, noch als een ontoegankelijke, mythische toekomst, maar als een alledaagse handeling, toegelaten door de gewetensvrijheid.
Wij kunnen, in navolging van Protagoras, zeggen dat « de mens de maat is der dingen ».
De menselijke geest is onbegrensd. In staat om het kleinste celletje uit het universum te delen, om zijn eigen genetische structuur aan te passen, planeten te veroveren, de oorsprong van de wereld te bestuderen en na te denken over zijn eigen toekomst.
Hij is, helaas, ook in staat om zijn eigen vernietiging te regelen.
Het lot van de Mensheid is het project van de Mensheid en de opstandeling Prometheus had gelijk toen hij het vuur stal van de Goden om het aan de mensen te geven. Hij verpersoonlijkt de mensheid die strijdt voor haar ontvoogding.
Door de gewetensvrijheid te doen gelden, die niets anders is dan de vrijheid van de Mensheid, botste de Mensheid steeds op religieuze dogma’s.
Telkens wanneer de Mensheid – op welke manier dan ook – vooruit ging en haar rechten deed gelden, hebben de Kerken dit veroordeeld.
De Geschiedenis
Hieronder geven we een klein overzicht van martelaren en helden van de gewetensvrijheid. Uiteraard is de lijst veel langer.
Socrates kreeg de gifbeker te drinken omdat hij de jeugd aanspoorde om zelf na te denken.
Abélard, filosoof aan de Sorbonne, werd verminkt omdat hij meende dat zijn mening even belangrijk was als die van de « kerkvaders ».
De wetenschapper Galilei werd veroordeeld omdat hij niet de valsheden uit de Bijbel verkondigde, maar waarheden gebaseerd op eigen onderzoek.
Hetzelfde lot was Etienne Dolet beschoren, net als Giordano Bruno, Michel Servet, Vanino Vanini en vele andere.
Wanneer in het Westen de eerste tekst over vrijheden en rechtspraak werd opgesteld (de « Magna Carta » in Engeland in 1215), werd aartsbisschop Canterbery Langton, die dit handvest ondersteunde, opgehangen door de Paus.
De Verklaring van de Rechten van de Mens en de Burger uit 1789, in Frankrijk, werd door de Paus veroordeeld.
Charles Bradlaugh, democratisch verkozen in het parlement van Westminster in 1880, heeft lang gevochten voor het recht om te zetelen in het parlement zonder trouw te zweren aan het anglicaanse geloof.
De Spaanse pedagoog en vrijdenker Francisco Ferrer i Guardia werd gefusilleerd in 1907 op vraag van de katholieke hiërarchie.
Op bevel van de Kerk werd de vrijdenker en libertijnse ridder de la Barre geëxecuteerd en in 1943 onderwierpen de nazi’s de leider van de Duitse Vrijdenkerij, Max Sievers, aan hetzelfde lot in Hamburg.
De lijst is nog veel langer en getuigt van het onvermoeibare debat tussen het dogma en de gewetensvrijheid.
Vandaag
Iedereen ziet dat de Kerken het geweten blijven onderdrukken en vervolgen. De Kerken zijn niet veranderd.
Bij wijze van voorbeeld : in Pakistan werd Dr Younus Shaikh beschuldigd van godslastering. Vooraleer hij naar Europa kon vluchten na een internationale solidariteitscampagne, werd hij in 2001 ter dood veroordeeld. Hij heeft meer dan drie jaar doorgebracht in de dodengang.
In Nigeria was de militant Leo Igwe meerdere malen het slachtoffer van arrestaties en geweld door de politie omdat hij opkwam voor mensen die van « hekserij » beschuldigd werden. Hij werd vrijgelaten in januari 2011, na twee dagen gevangenschap, dankzij een internationale campgane.
De Italiaanse rechter Luigi Tosti blijft vechten voor het herstel van al zijn rechten nadat hij uit zijn ambt werd ontzet. Dit gebeurde nadat hij geweigerd had om zitting te houden in een rechtszaal waar een kruisbeeld aan de muur hing.
De regering Berlusconi stapte in de zaak Lautsi naar het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. De « Grand chamber », de beroepsinstantie van het Hof, gaf de Italiaanse regering op 18 maart 2011 gelijk omtrent het blijven opleggen van de aanwezigheid van een kruisbeeld in de openbare scholen van het schiereiland.
We kunnen nog veel andere voorbeelden aanhalen, waaronder de zeer recente vernietiging van kunstwerken in het Franse Avignon door een katholiek commando. Deze kunstwerken werden immers als « godslasterlijk » beschouwd.
Het ontnemen, verdedigen of herstellen van de gewetensvrijheid
Zoals elk ander recht moet de gewetensvrijheid ingeschreven worden in de teksten, of het nu gaat over Verklaringen, Grondwetten, Wetten of juridische elementen.
In bepaalde landen bestaan deze teksten. Het gaat, onder anderen, over het Eerste amendement van de grondwet van de Verenigde Staten : « Het congres zal geen wet maken die een bepaalde religie een bevoorrechte positie verschaft, of de vrije beoefening daarvan verbiedt ; of de vrijheid van meningsuiting beperkt, of die van de pers ; of het recht van mensen om vreedzaam te demonstreren, en een petitie aan te bieden aan de overheid om grieven op te lossen. » (1791), over de Wet van de Scheiding van Kerk en Staat in Frankrijk (1905) « De Republiek erkent, bezoldigt en subsidieert geen enkele eredienst. In gevolg hiervan worden, vanaf de eerste januari die volgt op de afkondiging van deze wet, alle uitgaven die betrekking hebben op de uitvoering van de erediensten geschrapt van de begroting van de staat, van de departementen en de gemeenten », over artikel 3 van de Mexicaanse grondwet (1917) « geen aankoop, geen bezit, geen beheer van onroerende goederen voor de Kerk, geen rechtspersoonlijkheid voor de Kerk », over Portugal, over het revolutionaire Rusland in 1917, over het grondwettelijk referendum in Bolivië (2009) en over de interimaire Grondwet van Nepal (2007).
Het is niet overbodig eraan te herinneren dat deze teksten vaak onrecht werd aangedaan en dat hun verdediging of hun herstel noodzakelijk is ; dit is bijvoorbeeld het geval voor Frankrijk waarbij alle regeringen sinds Vichy de wet op de scheiding tussen Kerk en Staat hebben overtreden.
Daarom verwelkomen we elke strijd die gewetensvrijheid beoogt. Hieronder bevindt zich de recente intrekking van het godslasteringsdelict in Groot-Brittannië. In Polen werden het bischoppelijk magazine « Gosc Niedzielny » en het aartsbisdom van Katowice in maart 2010veroordeeld omdat ze de feministe Alicja Tysiac vergeleken met criminele nazi’s. Andere voorbeelden van overwinning zijn bekend.
Wij begroeten de hernieuwde eis van de volksvertegenwoordigers van de Ierse Republiek opdat eindelijk « een einde wordt gesteld aan de bijzondere relatie tussen de katholieke Kerk en de Staat », de huidige juridische veldslagen in Australië tegen de publieke financiering van de congregaties, en de confessionele scholen in de Verenigde Staten (« vouchers ») de onvermoeibare strijd in Québec om paal en perk te stellen aan de openbare gebeden in de raden.
Wij steunen de antiklerikale betogingen in Polen en in Italië ; wij steunen de tienduizenden personen in de straten van Beiroet (Libanon) wanneer ze roepen « La laïcité est la solution » (De neutraliteit is de oplossing), in een land waar het systeem bestaat uit een complexe mix van machtsverdelingen gebaseerd op communautaire quota ; wij steunen de duizenden betogers in Tunesië die opnieuw zwaaien met het consigne van « Laïcité = liberté et tolérance » (Neutraliteit = vrijheid en verdraagzaamheid) ; de duizenden betogers in Londen die tijdens het bezoek van de katholieke kerkvader « Make the Pope pay » (Laat de Paus betalen) declameerden ; de vrijzinnige betogers in Spanje …
Overal ter wereld, in alle continenten, verandert de vorm maar blijft de essentie identiek : de eis voor gewetensvrijheid !
Wij vechten voor de intrekking van alle Concordaten, tegen alle geloofsoorlogen en tegen elke « clash der beschavingen ».
Reflecties
Onze tradities en onze gevechten, inclusief de moties en resoluties van het Internationaal Vrijdenkerscongres in Rome in 1904, zijn het bewijs en de belofte van ons engagement.
In de traditie van het Internationaal Vrijdenkerscongres in Rome in 1904, beslissen de aanwezigen of de vertegenwoordigden op het Internationaal Congres in Oslo op 12 augustus 2011, de AILP (Association Internationale de la Libre Pensée) te stichten en twee campagnes te beginnen, waarvan één op zoek gaat naar de waarheid over de financiering van de religies en de andere rechtvaardigheid voor de slachtoffers van de Kerk nastreeft.
Omdat we voor gewetensvrijheid zijn, wat de scheiding van Kerk en Staat impliceert, willen wij helderheid over de financiering van de religies, over deze « paarse economie » die de budgetten van de staat verzwaart ten koste van gezondheid en onderwijs en in het belang van enkel die ontvangers die zichzelf als “geestelijk” omschrijven.
Wij willen dat rechtvaardigheid wordt geschied voor de slachtoffers van de Kerk.
Rechtvaardigheid is geen boetvaardigheid.
De boetvaardigheid is een religieus gegeven waartoe enkel de Kerken zich verbinden, waarmee zij zichzelf boven menselijke wetten plaatsen.
Wij willen rechtvaardigheid, wat – in het geval van erkende schuld – sancties impliceert, inclusief gerechtelijke, financiële en morele sancties.
Rechtvaardigheid voor de slachtoffers van seksueel misbruik door de Kerken ; waarbij de misbruiken een ware instelling binnen de Instelling blijken te zijn.
Rechtvaardigheid voor de slachtoffers van discriminatie, van het Vierde Concilie van Latran in 1215, waarbij de joden veroordeeld werden tot het dragen van de Jodenster, van de Inquisitie die zich keerde tegen joden, moslims en “heidenen”.
Rechtvaardigheid voor de gekoloniseerde en « geëvangeliseerde » volkeren, ontdaan van hun rechten en hun gronden in Afrika, Azië, Noord- en Zuid-Amerika. Om het met de woorden van J. Kenyatta te zeggen : « Lorsque les Blancs sont venus en Afrique, nous avions les terres et ils avaient la Bible. Ils nous ont appris à prier les yeux fermés : lorsque nous les avons ouverts, les Blancs avaient la terre et nous la Bible. » (Wanneer de Blanken in Afrika aankwamen, hadden wij de gronden en zij de Bijbel. Zij hebben ons geleerd te bidden met gesloten ogen : wanneer we ze openden, hadden de Blanken de grond en wij de Bijbel.)
Wij bepleiten de volledige vrijheid van wetenschappelijk onderzoek, met respect voor ieders geweten.
Wij ijveren voor het recht voor vrouwen om baas te zijn over hun eigen lichaam.
Wij willen politieke en sociale gelijkheid voor mannen en vrouwen.
Wij willen de volledige scheiding van onderwijs en godsdienst. Families zijn vrij om hun kinderen te leren wat zij goed achten, maar het onderwijs kan enkel het werk zijn van de openbare school.
Wij verwijten de mensen hun meningen niet.
Wij verwijten de instellingen van meningen te willen opdringen.
Perspectieven
Wij, aanwezigen of vertegenwoordigden van het Internationale Vrijdenkerscongres te Oslo, die nu eens door ons onderzoek, dan weer door de situatie geconfronteerd worden met de cruciale gewetensvrijheidskwestie, bevestigen, zonder ons in de plaats te willen stellen van nationale en internationale verenigingen en organisaties, dat :
- de gewetensvrijheid een wezenlijk onderdeel van de democratie is
- de gewetensvrijheid een wezenlijk onderdeel van de Mensheid is
Wij verbinden ons om :
- deze vrijheid overal en voor allen te verdedigen
- broederlijk en plechtig onze solidariteit te betuigen tegenover iedereen die vervolgd wordt of zal worden voor zijn of haar overtuigingen.
- iedereen die zich herkent in dit Manifest te vragen om onze strijd te steunen.